Ehm...
Może nie tyle naprawiłem co znalazłem Dziadołygę której nigdy nie ruszałem...
W trayu mam ikonkę dźwięku (standardowy głośniczek pozwalający na regulację głośności) - klikając prawym klawiszem myszki pokazuje się menu - wybieramy preferencje dźwięku (to samo osiągniemy z menu głównego Mate : System -> Preferencje -> Dźwięk)
Przechodzimy na zakładkę Sprzęt i wybieramy kartę dźwiękową - poniżej mamy jej opcje - szukamy która podpasuje - jak trafimy na właściwą to dźwięk działa wszędzie i z wszystkiego (VLC tego nie wymaga jak widać i jakoś obchodzi system)
Dziekuję Wam za pomoc i w ogóle za chęci i szkoda że wcześniej nie zająłem się tym. Z drugiej strony może się komuś przyda to warto aby było
Jeszcze raz Dzięki
Można zamknąć post i oznaczyć za rozwiązany o ile jest taka możliwość